Στο "κούρεμα" πολλοί ποντάρουν, στον "κουρεμένο" κανείς...

1) Στο «κούρεμα» πολλοί ποντάρουν, στον «κουρεμένο» κανείς...

Τις τελευταίες εβδομάδες δεχόμαστε ένα καταιγισμό παροτρύνσεων για άμεση προσφυγή σε «κούρεμα» του ελληνικού χρέους προερχόμενες εντός και εκτός της χώρας και εντός και εκτός της ευρωζώνης.

Μόνιμη επωδός αλλά και αφετηρία των παροτρύνσεων είναι η παραδοχή πως η αριθμητική του ελληνικού χρέους δεν βγαίνει.

Ποιοι και γιατί επιθυμούν διακαώς το καλό μας και γιατί;

Οι θιασώτες της αναδιάρθρωσης εντός κι εκτός Ελλάδος είναι πολυποίκιλοι και μοιάζει να έχουν σε πολλές περιπτώσεις αντιφατικά και αντιθετικά κίνητρα.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τα σειρά.

Η κρίσιμη απόφαση

Κατ’ αρχάς η κρίσιμη απόφαση πάρθηκε πριν ένα χρόνο, όταν αποκαλύφθηκαν οι ελληνικές δημοσιονομικές ασωτίες και τα δομικά λάθη στην αρχιτεκτονική του ευρώ.

Τότε θα μπορούσε να είχε αποφασιστεί η απεμπλοκή και η διάλυση του ευρώ ή να μεθοδευτεί η αποπομπή της Ελλάδας και κάποιων άλλων «παρείσακτων». Π.χ. αντί το πακέτο των 110 δισ. ευρώ να πάει μέσω της Ελλάδας κατά κύριο λόγο στους πιστωτές, θα μπορούσε να είχε πάει στις γαλλικές και γερμανικές τράπεζες απευθείας και η εγκατάλειψη του ασώτου στη βαλκανική μοίρα του...

Η απόφαση που επελέγη τότε, αφορούσε τη στήριξη της Ελλάδας με κάθε τρόπο, με όρο τον δια των μεταρρυθμίσεων εξευρωπαϊσμό και εκσυγχρονισμό του πελατειακού κομματικού κράτους.

Εκτός από τα 110 δισ. ευρώ που πάνε στις πληρωμές των ομολόγων που λήγουν, αλλά και τους μισθούς και τις συντάξεις, η απόφαση αυτή άναψε το πράσινο φως στην ΕΚΤ να αγοράσει από τη δευτερογενή αγορά 60-70 δισ. ευρώ, αλλά και οι ελληνικές τράπεζες με ενέχυρο ελληνικά «σκουπιδο-ομόλογα» να αντλήσουν περί τα 100 δισ. ευρώ για να καλύψουν τα κενά ρευστότητας. Είναι η ρευστότητα αυτή που εξασφαλίζει στα ΑΤΜ της χώρας μετρητά και επιτρέπει στα περισσότερα γρανάζια της οικονομικής δραστηριότητας να γυρίζουν ακόμη.

Ένα χρόνο μετά...

Ένα χρόνο μετά, η κρίση έχει επεκταθεί εκτός από την Ιρλανδία και στην Πορτογαλία και απειλεί την Ισπανία. Κυρίως όμως έχει αρχίσει να γίνεται φανερό που ακριβώς οδηγεί η απουσία ευκρινούς λύσης στην αριθμητική εξίσωση αντιμετώπισης του ελληνικού προβλήματος.

Τι μας λέει η εξίσωση με τα μέχρι τώρα δεδομένα. Το 2013 θα έχουμε ένα σύνολο περίπου 350 δισ. ελληνικού δημόσιου χρέους όπου τα 110 θα ανήκουν μέσω του EFSF-ESM στους ευρωπαίους φορολογούμενους και τα 60-70 εμμέσως στους κατόχους ευρώ. Το 2012 για να κλείσει ο προϋπολογισμός θα χρειαστούμε και άλλα 25-30 δισ. ευρώ. Το σύνολο, 210 δισ. περίπου, χωρίς αυτά που έχουν πάρει οι τράπεζες...

Τα δυο τρίτα περίπου του χρέους θα έχουν συγκεντρωθεί στα χέρια των θεσμών της ευρωζώνης. Αν αυτό το χρέος δεν είναι βιώσιμο, τη μερίδα του λέοντος οποιασδήποτε αναδιάρθρωσης θα πρέπει να την πληρώσουν οι φορολογούμενοι της ευρωζώνης αντί των ιδιωτών ως ηθικώς και βάσει του δικαίου που εμπεριέχει το δίπολο ρίσκο-απόδοση, οφείλουν.

Είναι φανερό πως οι αποφάσεις που πήρε πέρυσι η ευρωζώνη ανέβαλαν την οριστική λύση του ελληνικού προβλήματος για το 2013 αναλαμβάνοντας επί της ουσίας τη μερίδα του κόστους η ίδια...

Ένα χρόνο μετά, φαίνεται πως γίνεται ξεκάθαρα αντιληπτό ευρέως αυτό που στην αρχή λίγοι ευρωσκεπτικιστές, είχαν επισημάνει. Οι τράπεζες και οι ιδιώτες πωλούν ελληνικό χρέος το οποίο μετακυλύεται στους Γερμανούς και άλλου βόρειους φορολογούμενους.

Κατά συνέπεια έχουμε έναν ορυμαγδό παροτρύνσεων ανατροπής αυτής της απόφασης μέσω της δρομολόγησης από την Ελλάδα μιας αναδιάρθρωσης με «κούρεμα». Από το κόμμα των αληθινών Φινλανδών μέχρι διάφορους κυβερνητικούς αξιωματούχους στο Βερολίνο και τους μονίμως ευρωσκεπτικιστές αγγλοσάξονες η επωδός έχει γίνει μονότονη: «Κούρεμα» τώρα για να σωθεί η Ελλάδα... Μάλλον για να μην πληρώσουν οι ίδιοι τις συνέπειες ενός κουρέματος στη συνέχεια φωνασκούν.

Νομίζω πως ο καθένας από όλους αυτούς που προτείνουν «κούρεμα» εδώ και τώρα έχει διαφορετικά κίνητρα και διαφορετικές στοχεύσεις.

- Οι Γερμανοί ευρωσκεπτικιστές π.χ. ανησυχούν ότι θα βρεθούν οριστικά δεμένοι σε ένα άρμα όπου θα συναποφασίζουν με ξένους, νότιους και απείθαρχους και με αιχμή το δίκαιο αίτημα να μην πληρώσει ο Γερμανός φορολογούμενος τη «νύφη» του ελληνικού πελατειακού κράτους αντιδρούν...

- Οι αγγλοσάξονες ευρωσκεπτικιστές, γιατί διαισθάνονται πως η ανάληψη του χρέους του νότου από την ευρωζώνη ωθεί στην ενοποίηση της οικονομικής διακυβέρνησης και κατά συνέπεια της πολιτικής ενοποίησης, κάτι που περιθωριοποιεί τη Μεγάλη Βρετανία σαν ενδιάμεσο κρίκο Ευρώπης-ΗΠΑ...

- Οι ρεπουμπλικάνοι των ΗΠΑ, γιατί πιστεύουν πως όλα τα ζητήματα τα λύνουν οι κανόνες της αγοράς. Άρα να αφήσουμε την Ελλάδα να χρεοκοπήσει και να χάσουν όσοι ανέλαβαν ρίσκο να αγοράσουν ελληνικά ομόλογα και έτσι να μην επιτρέψουμε την αδικία να πληρώσουν οι φορολογούμενοι τα σπασμένα...

- Οι Έλληνες κρατικοί συνδικαλιστές και πελάτες της διαφθοράς, γιατί έχουν την ψευδαίσθηση πως αν «κουρέψουμε» ή διαγράψουμε μονομερώς το χρέος, όλα θα είναι όπως πριν. Οι αγορές θα μας δανείζουν, το κράτος θα δανείζεται και αυτοί θα συνεχίζουν να ζουν σαν τεμπέληδες της εύφορης κοιλάδας... Στον αγώνα αυτό έχουν βρει συνοδοιπόρους και διάφορους οικονομολόγους της συμφοράς και της άκρας αριστεράς που απλά προσπαθούν να πιαστούν απ’ ό,τι επιπλέει μετά το ναυάγιο του υπαρκτού σοσιαλισμού...

- Τα στελέχη του κυβερνητικού κόμματος, γιατί νιώθουν πως λέγοντας κάτι διαφορετικό από την θολή και αναποτελεσματική επίσημη κομματική γραμμή αυξάνουν τις πιθανότητες για μια κυβερνητική θέση στον επόμενο ανασχηματισμό και κυρίως ρίχνουν στάχτη στα μάτια των απηυδισμένων ψηφοφόρων που ενώ ετοιμάζονταν να πάνε για μαλλί (στον κρατικό κορβανά...) βγήκαν κουρεμένοι...


- Οι κερδοσκόποι που πόνταραν πριν ένα χρόνο στην ελληνική χρεοκοπία και τώρα πλησιάζει η ημερομηνία λήξης των CDS και κινδυνολογούν μέσω των φερέφωνων για να πετύχουν όσο το δυνατόν καλύτερες τιμές.

Τι δρομολογείται...

Από πέρυσι μέχρι φέτος η ευρωζώνη στις συνόδους κορυφής δείχνει να κάνει πάντα κάτι λιγότερο από ό,τι χρειάζεται για την αντιμετώπιση του προβλήματος κρατικού χρέους, σαν να προσπαθεί να αγοράσει χρέος για να καταλάβει τις διαστάσεις του προβλήματος που ξεκίνησε από την Ελλάδα, πέρασε στην Ιρλανδία, την Πορτογαλία... Το πρόβλημα του κρατικού χρέους χτυπάει πάνω στα «τοξικά» που έχουν θαμμένα πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες από την κρίση του 2008 που ξεκίνησε σαν στεγαστική και εξελίχθηκε σαν χρηματοπιστωτική.

Στη σύνοδο κορυφής του Ιουνίου είναι πιθανό να έχουμε ένα βήμα πιο πέρα από τις αποφάσεις της 25 Μαρτίου, αλλά η οριστική λύση βρίσκεται στο 2013 όταν θα χρειαστεί να αναδιαρθρωθεί το ελληνικός χρέος το οποίο θα αφορά λίγους ιδιώτες πλέον... Θα είναι μια υπόθεση που θα αφορά Ευρωπαϊκό Ταμείο, την ΕΚΤ και τις ελληνικές τράπεζες και τα ασφαλιστικά ταμεία.

Τότε θα είναι ο καιρός για το επόμενο βήμα ενοποίησης της οικονομικής διακυβέρνησης της ευρωζώνης που θα δρομολογήσει και την πολιτική ενοποίηση.

Κοντά στο 2013 οι μεγάλες δυνάμεις της ευρωζώνης θα πρέπει να αποφασίσουν αν θα πληρώσουν το λογαριασμό οι φορολογούμενοι της Γερμανίας, της Φινλανδίας, της Ολλανδίας, της Γαλλίας κλπ. από τους κρατικούς προϋπολογισμούς απευθείας ή θα προχωρήσουν σε ένα συνδυασμό νομισματικών και οικονομικών πολιτικών όπως η επιθετικότερη εκτύπωση χρήματος για την αγορά μέρους του χρέους από την ΕΚΤ, η έκδοση ευρωομολόγων κλπ...

Ό,τι και να αποφασιστεί πάντως δεν μπορεί να προβλεφθεί με ακρίβεια ακόμη, καθώς δεν υπάρχει «χάρτης» που να περιέχει τη διαδρομή της εξόδου. Δεν μιλάμε απλώς για αχαρτογράφητη περιοχή, αλλά για μεταβαλλόμενο τοπίο...

Τέλος, ζούμε μια πολύ ενδιαφέρουσα περίοδο, όπως είναι όλες οι περίοδοι που λαμβάνουν χώρα μεγάλες μεταβολές γιατί σε αυτές οι άνθρωποι ως μονάδες και ως πλήθος αποκαλύπτουν πολλά κρυμμένα ελαττώματα αλλά και προτερήματα. Η παρατήρηση των άλλων σε κρίσιμες περιόδους κάνει όσους παρατηρούν πιο πλούσιους. Σαν να έχουν ζήσει περισσότερες από μια ζωές...

Φυσικά και τέτοιες περίοδοι κρύβουν μεγάλους επενδυτικούς κινδύνους και κατά συνέπεια και ευκαιρίες, γιατί αυτά πάνε πάντα μαζί...

2) Οι αγορές δεν πεθαίνουν ποτέ...

Μια περίοδος δυο-τριών χρόνων καθήλωσης του Γενικού Δείκτη στα πέριξ των 1.500 μονάδων έχει δυο διαστάσεις.

Η μία διάσταση είναι να βραδυπορείς εντός της. Δυο τρία χρόνια, αν τα μετρήσουμε μέρα-μέρα, είναι πολλά. Για την ακρίβεια, είναι πάνω από χίλια σχόλια σαν αυτό που θα συνιστούν υπομονή τούνελ είναι θα περάσει. Ακόμη και ο παππούς στη διαφήμιση του Τζακ Ντάνιελς που περιμένει να ωριμάσει το χαρμάνι σημαδεύοντας με τάπες το βαρέλι, θα πέθαινε από πλήξη...

Υπάρχει και η άλλη διάσταση, η αισιόδοξη και εύκολη. Να κοιτάς μια περίοδο δυο-τριών χρόνων χρηματιστηριακής απραξίας σε ένα διάγραμμα είκοσι-εικοσιπέντε ετών. Εκτός από ένα μικρό διάλειμμα συνήθως μοιάζει σαν μια εκ των υστέρων οφθαλμοφανής ευκαιρία από αυτές που εμφανίζονται μια-δυο φορές στη ζωή του καθενός...

Παρατηρούσα χθες την περίοδο 1993-1996 όταν ο Γενικός Δείκτης κινούνταν για τρία χρόνια περίπου μεταξύ 1.000 και 800 μονάδων. Ήταν η εποχή που είχε σηματοδοτήσει το κλείσιμο της Pirelli, της Good Year και ακολούθησαν δεκάδες βιομηχανίες και το περιβάλλον του πρωθυπουργού αποτελούσαν αστρολόγοι και ξεματιάστρες...

Ανάλογη περίοδο είχαμε και στα μέσα της δεκαετίας του ’80 κατά τη διάρκεια της «σοσιαλιστικής» άλωσης του κράτους και της οικονομίας με το Γεράσιμο Αρσένη...

Το ελληνικό χρηματιστήριο διανύει πάλι περίοδο πλήξης και απαξίωσης. Χρηματιστηριακές στήλες σαν αυτή δέχονται πιο πολλά ερωτήματα για το πόσο κινδυνεύουν οι καταθέσεις και ποιες είναι καλές κρυψώνες για χρυσές λίρες...

Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα το τέλος μιας τέτοιας περιόδου. Το μόνο βέβαιο είναι πως οι αγορές δεν πεθαίνουν ποτέ... Τουλάχιστον τα τελευταία 4-5.000 χρόνια που έβγαλαν την ανθρωπότητα από την προϊστορία...