Το μεροκάματό τους αρχίζει όταν η πόλη κοιμάται. Στις τρεις τα ξημερώματα. Ξεφορτώνουν πλάι σε δύο μαγαζιά που είναι άδεια εδώ και μήνες. Σε ένα τρίτο τη δουλειά έχουν αναλάβει συγγενείς του αφεντικού. Οι κουβέντες μετρημένες μέχρι να χαράξει. Στην Κεντρική Λαχαναγορά του Ηρακλείου Κρήτης οι έμποροι έχουν επιλέξει τη σιωπή. Δεν περίμεναν ότι μέσα σε ενάμιση χρόνο θα έχαναν τρεις συναδέλφους τους. Αυτοκτόνησαν.
Ο ένας αυτοπυροβολήθηκε, ο άλλος έπεσε στη θάλασσα, ο τελευταίος κρεμάστηκε στο κατάστημά του. Εκεί τον βρήκαν υπάλληλοί του. Σύμφωνα με μαρτυρίες, οι λόγοι ήταν κυρίως οικονομικοί. Από τα 48 μαγαζιά που ευημερούσαν στην παλιά Λαχαναγορά πριν από μία δεκαετία έχουν απομείνει σήμερα 30. Πέντε βρίσκονται στα πρόθυρα του κλεισίματος. Υπάρχει μαγαζί που δεν κάνει εισπράξεις πάνω από 50 ευρώ την ημέρα, σύμφωνα με τον ιδιοκτήτη του, ενώ το παραεμπόριο στις λαϊκές αγορές παραμένει δυσεπίλυτο πρόβλημα. Στην κηδεία του τελευταίου επιχειρηματία ένας συνάδελφός του είπε στον πρόεδρο της Λαχαναγοράς Γιώργο Πουλινάκη: «Τώρα έχω σειρά εγώ...».
Ο ανεξάρτητος βουλευτής Ηρακλείου Λευτέρης Αυγενάκης είχε εκφράσει την ανησυχία του λέγοντας ότι «η πίεση που ασκείται από τη δεινή οικονομική θέση στην οποία έχουν περιέλθει πολλοί επαγγελματίες σε ολόκληρη την Ελλάδα, και ιδιαίτερα στο Ηράκλειο, επιβεβαιώνεται από τη δραματική αύξηση των αυτοκτονιών». Τον τελευταίο ενάμιση χρόνο πάνω από 20 άνθρωποι αυτοκτόνησαν στην Κρήτη. Οι περισσότεροι αντιμετώπιζαν οικονομικές δυσκολίες. Σύμφωνα με τον ιατροδικαστή Μανώλη Μιχαλοδημητράκη, παρατηρείται «αυξητική τάση στις αυτοκτονίες από την εμφάνιση της κρίσης», ωστόσο ακριβείς αριθμοί δεν δίνονται για την ώρα καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη σχετική μελέτη. Ο υπουργός Υγείας Ανδρέας Λοβέρδος δήλωσε πως τα τελευταία στατιστικά στοιχεία (από τους πέντε πρώτους μήνες του 2011 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο πέρσι) «καταδεικνύουν σημαντική αύξηση στα ποσοστά αυτοκτονιών στην Ελλάδα, η οποία μπορεί να αγγίζει το 40%». Η Ελληνική Στατιστική Αρχή δεν διαθέτει ακόμη στοιχεία για το 2010. Το διάστημα 2000-2009 οι αυτοκτονίες στη χώρα μας ήταν συνολικά 3.661, με τα περιστατικά να παραμένουν σταθερά στα 350-400 ανά έτος.
Τα αίτια μιας αυτοκτονίας δεν είναι πάντα ή μόνο οικονομικά. Σύμφωνα με ειδικούς ψυχικής υγείας, συνήθως συνυπάρχουν ή προηγούνται άλλοι παράγοντες, όπως κατάθλιψη ή προβλήματα στις οικογενειακές σχέσεις. Ούτε είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της εποχής μας. Στην τηλεφωνική γραμμή παρέμβασης για την αυτοκτονία (1018) οι οικονομικοί λόγοι ήταν η συνήθης αιτία που άκουγαν οι υπεύθυνοι από το 2007, όταν ξεκίνησε τη λειτουργία του το κέντρο και η κρίση δεν είχε ξεδιπλωθεί ακόμα στην Ελλάδα. Από τότε οι κλήσεις τετραπλασιάστηκαν, για να φτάσουν πέρυσι τις 2.500. Πλέον όλο και πιο συχνά καλούν άνθρωποι που είναι βουτηγμένοι στα χρέη. «Αισθάνονται ότι βρίσκονται σε αδιέξοδο. Είναι ελεύθεροι επαγγελματίες οι περισσότεροι. Ολη η αυτοεκτίμησή τους είχε στηριχθεί στα μαγαζιά τους, μέχρι που χρεοκόπησαν», λέει η Ελένη Μπεκιάρη, ειδικευόμενη ψυχίατρος και μέλος της επιστημονικής ομάδας του τηλεφωνικού κέντρου.
ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ. Μετά την Αττική, η Κρήτη είναι η περιοχή με τις περισσότερες κλήσεις στη γραμμή παρέμβασης για την αυτοκτονία. Ο κ. Πουλινάκης δουλεύει στη λαχαναγορά του Ηρακλείου εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Πρώτη φορά όμως στα τόσα χρόνια καλείται να θρηνήσει για συναδέλφους του που αυτοκτόνησαν. Δύο οικογένειες έχουν ήδη ζητήσει από την Εισαγγελία έρευνα. Υποστηρίζουν ότι οι συγγενείς τους αυτοκτόνησαν έπειτα από πιέσεις και απειλές που δέχονταν από τοκογλύφους. Στα τελευταία τέσσερα χρόνια που είναι προϊστάμενος της Εισαγγελίας Ηρακλείου ο Νίκος Μαρκάκης λέει ότι δεν είχε αντιμετωπίσει αντίστοιχες υποθέσεις.
Ο δικηγόρος Αγγελος Ζερβός εκπροσωπεί την οικογένεια του Βαγγέλη Πετράκη, ενός από τους αυτόχειρες της λαχαναγοράς - η ιστορία του, μάλιστα, έκανε τον γύρο του κόσμου μέσα από τις σελίδες της «Wall Street Journal». Οι συγγενείς του Πετράκη έχουν μηνύσει τις τράπεζες και ζητούν να ανοίξουν οι λογαριασμοί του και να φανεί με τι όρους του παραχωρούσαν δάνεια. «Δεν πίστευα ότι θα το έκανε. Ηταν ήρεμος και σεμνός. Μου μιλούσε και δεν σήκωνε το βλέμμα», λέει ο κ. Ζερβός για τον αυτόχειρα έμπορο. Τον γνώριζε λίγο παραπάνω από έναν χρόνο. Τον είχε εκπροσωπήσει σε μια άλλη δικαστική διαμάχη με τράπεζα. Μια εβδομάδα πριν αυτοκτονήσει είχε κάνει ήδη μια αποτυχημένη απόπειρα καταπίνοντας ένα μείγμα μπίρας και βενζίνης. Το χρέος που φέρεται να είχε έφτανε τα 600.000 ευρώ. Για χρόνια έκανε δουλειές με πιστώσεις. Οταν η αγορά στέγνωσε από ρευστό και στα χέρια του έφταναν όλο και περισσότερες ακάλυπτες επιταγές, η επιχείρησή του ήταν δύσκολο να σταθεί όρθια. Την πρώτη του μέρα στο μαγαζί μετά την απόπειρα αυτοκτονίας τον επισκέφτηκε τα ξημερώματα ένας παραγωγός με τον οποίο είχαν οικονομικές διαφορές. Τον αποκάλεσε «απατεώνα». Ο έμπορος έφυγε από τη λαχαναγορά, πήρε το κυνηγετικό του όπλο από το σπίτι του και εξαφανίστηκε. Την επομένη τον βρήκε η γυναίκα του να ψυχορραγεί σε έναν ελαιώνα με ένα τραύμα από πυροβολισμό στο κεφάλι. Στο τετρασέλιδο σημείωμα που είχε αφήσει έγραφε ότι οι τράπεζες τον είχαν καταστρέψει και προειδοποιούσε ότι και άλλοι επιχειρηματίες στην Κρήτη θα ακολουθήσουν τον δρόμο του. Οπως κι έγινε.
Μερικά χιλιόμετρα μακρύτερα, στα Ανώγεια των 2.400 κατοίκων, με διαφορά λίγων μηνών, συνέβησαν δύο αυτοκτονίες. Ενός κτηνοτρόφου και ενός ελεύθερου επαγγελματία. Ο πρώτος αυτοπυροβολήθηκε, ο δεύτερος κρεμάστηκε. «Είμαστε κατά βάση μια κτηνοτροφική περιοχή. Πολύς κόσμος χρωστάει. Στα καφενεία όλοι κουβεντιάζουν για τα οικονομικά τους προβλήματα», λέει ο δήμαρχος Ανωγείων Σωκράτης Κεφαλογιάννης. Στην Κρήτη όμως, όπως παρατηρεί και η κ. Μπεκιάρη, το έντονο αίσθημα υπερηφάνειας των ντόπιων μπορεί να μετατρέψει τα χρέη σε δυσβάστακτο φορτίο. «Υπάρχει κόσμος που κλείνει το πρόβλημα μέσα του. Δεν το μοιράζεται για να μη στιγματιστεί. Αυτό τον τρώει ώσπου κάποια στιγμή σκάει», εξηγεί ο κ. Κεφαλογιάννης. Ενας από τους αυτόχειρες στα Ανώγεια ήταν φίλος του. Δεν είχε πει σε κανέναν τις ανησυχίες του για την οικονομική του κατάσταση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου