Τα δύο σενάρια της Ε.Ε. για πιθανή κρίση στο αέριο το χειμώνα

Με τα αποθέματα φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης να είναι αυτή τη στιγμή «ημιγεμάτα» εξαιτίας του ελαφριού χειμώνα και χωρίς ακόμη να μπορεί κανείς να προβλέψει τι θα προκύψει τον επόμενο χειμώνα από πλευράς συνθηκών και ζήτησης, ήδη η Ε.Ε. έχει ξεκινήσει και επεξεργάζεται δύο κύρια σενάρια κρίσης για την αγορά του φυσικού αερίου. Τα σενάρια αυτά αφορούν σε πιθανή επιδείνωση της κατάστασης στην Ουκρανία.

Το πρώτο είναι το πιο ήπιο σενάριο ενεργειακής κρίσης. Σύμφωνα με αυτό θα υπάρξουν προβλήματα στην ομαλή ροή και διακοπές στην προμήθεια αερίου μέσω Ουκρανίας. Αν και η πρόσφατη κρίση στην Κριμέα δεν είχε ως αποτέλεσμα τη διακοπή των ενεργειακών σχέσεων Ρωσίας Ουκρανίας, αυτό δεν αποκλείεται να συμβεί τον ερχόμενο χειμώνα οπότε και να υπάρξουν προβλήματα. 

Αυτή τη στιγμή το 50% των ρωσικών εξαγωγών αερίου περνάει από την Ουκρανία (16% της Ευρωπαϊκής κατανάλωσης) και πιθανά προβλήματα θα επηρεάσουν τη νοτιοανατολική Ευρώπη. Χωρίς τον ρωσικό αγωγό SouthStream η ροή του αερίου στην περιοχή θα συνεχίσει να είναι «όμηρος» των σχέσεων Ρωσίας Ουκρανίας. 

Το δεύτερο σενάριο που δεν θεωρείται και ως το πιθανότερο αφορά στην πλήρη διακοπή της ροής του ρωσικού αερίου μέσω Ουκρανίας, σε περίπτωση που υπάρξει κλιμάκωση της στρατιωτικής έντασης. 

Βραχυπρόθεσμα, μέρος των εισαγόμενων ποσοτήτων αερίου μπορεί να αντικατασταθεί από άλλα καύσιμα (άνθρακας, λιγνίτης, πετρέλαιο) αλλά και με αύξηση των εισαγωγών αερίου από άλλες πηγές (κυρίως Νορβηγία και Β. Αφρική, αλλά και από LNG). Ωστόσο θα δημιουργηθούν προβλήματα και κυρίως θα αυξηθεί το κόστος ενώ οι συνέπειες για την οικονομία, τη βιομηχανία και την κοινωνία δεν μπορούν να προβλεφθούν με τους πιο απαισιόδοξους να μιλούν ακόμη και για ισχυρό σοκ για την ευρωπαϊκή οικονομία.

Τα πρακτικά εμπόδια της υποκατάστασης του ρωσικού αερίου σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα σχετίζονται με την ανάγκη κατασκευής νέων εισαγωγικών υποδομών για LNG. Επίσης θα είναι δύσκολο για την Ευρώπη να βρει διαθέσιμο LNG στην αγορά spot, καθώς συνήθως  οι ποσότητες πωλούνται μέσω μακροχρόνιων συμβάσεων. Επίσης πρόβλημα θα είναι η μετατροπή του ηλεκτροπαραγωγικού μείγματος ώστε να μη χρησιμοποιούνται μονάδες φυσικού αερίου ή η αλλαγή του καυσίμου που χρησιμοποιείται για τη θέρμανση των νοικοκυριών.

Αν και θεωρητικά εφικτές, οι αυξημένες εισαγωγές φυσικού αερίου από την Αλγερία, τη Νορβηγία και το Κατάρ, που θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν το ρωσικό αέριο, θα είχαν ως αποτέλεσμα την τεράστια αύξηση του ενεργειακού λογαριασμού της Ε.Ε. και συνακόλουθα θα επηρέαζαν τον πληθωρισμό, με πιθανές υφεσιακές επιπτώσεις.

Αξίζει να αναφερθεί τέλος ότι εκτός από φυσικό αέριο η Ρωσική Ομοσπονδία είναι από τους βασικούς προμηθευτές πετρελαίου και άνθρακα για την Ευρώπη. Βάσει των επίσημων στοιχείων του 2012, η Ρωσία κάλυψε το 31,0% των εισαγωγών αερίου, το 31,38% του πετρελαίου και το 26,7% των εισαγωγών άνθρακα. Επίσης η Ρωσία είναι ο νούμερο ένα προμηθευτής ουρανίου (27%) για την Ευρώπη.