Τα "κόκκινα" δάνεια φέρνουν... μία bad bank για κάθε τράπεζα

Η... βραδυφλεγής βόμβα των προβληματικών δανείων που βρίσκεται στην καρδιά του τραπεζικού συστήματος, σε συνδυασμό με το νέο μοντέλο λειτουργίας που προωθείται, υπό το “άγρυπνο” βλέμμα των επιτρόπων, οδηγεί στη δημιουργία μεμονωμένων bad bank για κάθε τράπεζα ξεχωριστά. Η αντιμετώπιση, μάλιστα, του φαινομένου αποτελεί για πολλούς το μεγάλο στοίχημα του 2013 τόσο για την κυβέρνηση όσο και για τους πιστωτικούς ομίλους.
 
Με άλλα λόγια, η έκρηξη των μη εξυπηρετούμενων δανείων οδηγεί στη δημιουργία τμημάτων που θα είναι εξειδικευμένα στην “αναδιάρθρωση χρεών”. Πρόκειται για μία πρακτική που περιλαμβάνει διακανονισμούς, ρυθμίσεις ή ακόμη και διαγραφές - σε συγκεκριμένες περιπτώσεις που θεωρούνται “επιλέξιμες”.
 
Η αναφορά του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στον τρόπο με τον οποίο οι τράπεζες θα αντιμετωπίσουν στο μέλλον, αυτό το πολύ σημαντικό και κρίσιμο πρόβλημα, μόνο τυχαία δεν ήταν. Οι τράπεζες έχουν συμφωνήσει στη δημιουργία ειδικών τμημάτων διαχείρισης ληξιπρόθεσμων οφειλών, τα οποία στην πορεία θα λειτουργούν αυτόνομα, με παράλληλη αντικατάσταση των στοιχείων του ενεργητικού.
 
Παρ’ όλα αυτά, στην έκθεση αναφέρεται ότι μέχρι στιγμής οι συζητήσεις αναδεικνύουν δυσκολίες που σχετίζονται με τη χρήση τέτοιων «οχημάτων», όπως η έλλειψη πόρων για τη στήριξη μίας τέτοιας δραστηριότητας και η έλλειψη εργαλείων υψηλής ποιότητας για την αντικατάσταση των μεταφερόμενων στοιχείων του ενεργητικού στον ισολογισμό των τραπεζών.
 
Η τράπεζα θα μεταφέρει τα “προβληματικά” της πάγια, όπως θα έκανε και στην περίπτωση διάσπασης, σε μία bad bank, τη διαχείριση της οποίας θα έχει, αντί για τον εκκαθαριστή, μία ομάδα στελεχών ή μία εξειδικευμένη εταιρεία asset management. Μέσα στο επόμενο διάστημα αναμένεται να έχει ξεκαθαρίσει το τοπίο σχετικά με το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης που θα συμπεριληφθεί στην ευρύτερη αναδιάρθρωση του κλάδου.
 
Την ίδια ώρα, τα προβληματικά δάνεια αυξάνονται... ανενόχλητα, όσο η ελληνική οικονομία συνεχίζει τη... βουτιά της στην ύφεση. Απειλούν, μάλιστα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ξένων οίκων αξιολόγησης, την ίδια την ανακεφαλαιοποίηση, παρά το γεγονός πως το ΔΝΤ εκτιμά ότι τα 50 δισ. ευρώ θα είναι αρκετά. Γι' αυτό το λόγο, η Τράπεζα της Ελλάδος θα διενεργήσει stress test το ερχόμενο φθινόπωρο, με αποτέλεσμα έως το τέλος του 2013 να ξέρουμε τις τελικές κεφαλαιακές ανάγκες.
 
Οι τράπεζες υποστηρίζουν ότι ο ρυθμός επέκτασης των καθυστερήσεων επιβραδύνεται και ταυτόχρονα δίνουν έμφαση στο ζήτημα του ηθικού κινδύνου, ήτοι των περιστατικών που ο πελάτης έχει την οικονομική ευχέρεια αλλά εκμεταλλεύεται την κατάσταση και δεν πληρώνει. Παρ' όλα αυτά, τα άνω των 50 δισ. ευρώ προβληματικά δάνεια “απειλούν” όχι μόνο την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, αλλά και την ανάκαμψη της οικονομίας.
 
Το ακραίο σενάριο θέλει τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια να “αγγίζουν” το 40%, ποσοστό που δεν απέχει πολύ από τη σημερινή κατάσταση στις καθυστερήσεις άνω των 90 ημερών – επίπεδο που ένα δάνειο καθίσταται προβληματικό - στην καταναλωτική πίστη. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, τα μη εξυπηρετούμενα, καταναλωτικά δάνεια και κάρτες φτάνουν το 36%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των στεγαστικών και επιχειρηματικών δανείων διαμορφώνεται στο κοντά στο 20%.
 
Είναι χαρακτηριστικό, ότι στα τέλη του 2009 οι εκτιμήσεις των τραπεζών έκαναν και τότε λόγο για πιθανότητα “έκρηξης” των μη εξυπηρετούμενων δανείων μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2010. Τότε, τα “κόκκινα” δάνεια δεν ξεπερνούσαν τα 30 δισ. ευρώ, ότανσήμερα “αγγίζουν” τα 55 δισ. ευρώ. Επίσης, πριν από την κρίση οι τράπεζες στόχευαν στη μείωση των “κόκκινων” δανείων στο 3%, όμως η κρίση οδήγησε σε αύξησή τους στο 12% μέσα στο 2010, ενώ σήμερα ανέρχονται κοντά στο 24%.
 
“Το 20% των στεγαστικών δανείων είναι τρομακτικά υψηλό, αν σκεφτούμε πως τα συγκεκριμένα δάνεια αφορούν σε μεγάλο βαθμό πρώτη κατοικία, είναι τα πρώτα που ρυθμίστηκαν, ενώ πολλοί είναι εκείνοι που προσπαθούν με κάθε τρόπο να κόψουν από αλλού για να μην χάσουν το σπίτι τους”, σημειώνει ανώτερο τραπεζικό στέλεχος.
 
Στο ίδιο μήκος κύματος, άλλο κορυφαίο τραπεζικό στέλεχος προχωρά στην εκτίμηση ότι μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2013 είναι πολύ πιθανό να δούμε “ενδυνάμωση” των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η εν λόγω εκτίμηση βασίζεται στο γεγονός ότι το 2013 θα είναι έτος εφαρμογής των πιο σκληρών μέτρων λιτότητας και της φοροεισπρακτικής επιδρομής.
 
Πότε όμως αναμένεται να εξομαλυνθεί η κατάσταση; Το ΔΝΤ προβλέπει ότι ο δανεισμός του ιδιωτικού τομέα θα αυξηθεί στα 253,7 δισ, ευρώ το 2016, έναντι 230,6 δισ. ευρώ το 2012. Η πιστωτική επέκταση των 24 δισ. ευρώ δεν σημαίνει ότι θα αλλάξουν και οι συνθήκες στα μη εξυπηρετούμενα. Αναλυτές εκτιμούν ότι θα χρειαστούν αρκετά χρόνια για να υποχωρήσει... η καταιγίδα των προβληματικών δανείων.