Χειμωνιάτικα ταξίδι σε πέντε νησιά της άγονης γραμμής; Γιατί όχι; Οταν το ταξίδι γίνεται από το κέντρο της Αθήνας, δηλαδή από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, και πάνω στην πλώρη μιας λίθινης τριημιολίας, ενός πολεμικού ευέλικτου καταδιωκτικού σκάφους της αρχαίας εποχής.
Η πλώρη του αρχαίου καραβιού έχει ήδη στηθεί στο μεγάλο χολ στην είσοδο του Μουσείου και από την Πέμπτη θα υποδέχεται τους επισκέπτες με τα κύματα του Αιγαίου να προβάλλουν στον τοίχο σε μια αέναη κίνηση ανά τους αιώνες με τα νησιά αμετακίνητα πάνω στο χάρτη. Η ξενάγηση θα ξεκινάει από εκεί ακριβώς, όπως μας εξήγησε ο διευθυντής του Μουσείου, Νίκος Σταμπολίδης, με τους στενούς συνεργάτες του, τους αρχαιολόγους Σταυρούλα Οικονόμου και Γιώργο Τασούλα.
Το μαρμάρινο αυτό τμήμα πλοίου είναι παρόμοιο με εκείνο που στηρίζει τη Νίκη της Σαμοθράκης στο Λούβρο. Ταξίδεψε στην Αθήνα ειδικά για την έκθεση αυτή από τη Νίσυρο, όπου βρέθηκε στην ευρύτερη περιοχή της αρχαίας νεκρόπολης του νησιού. Εικάζεται πως αποτελεί ταφικό μνημείο κάποιου επιφανούς στρατηγού για να θυμίζει μια ηρωική πράξη του, ή ανάθημα ύστερα από μια νικηφόρα ναυμαχία. Στην περίπτωση αυτή, θα έφερε επάνω άγαλμα Νίκης όπως συμβαίνει και με την περίφημη Νίκη της Σαμοθράκης, η οποία ζητήθηκε για την έκθεση αυτή από το Λούβρο αλλά το αίτημα απορρίφθηκε. Γι' αυτό θα τοποθετηθεί αφίσα του αρχαίου ελληνικού γλυπτού πίσω από την τριημιολία της Νισύρου.
Μετά την εντυπωσιακή αυτή είσοδο, η έκθεση «Αγονη Γραμμή. Ενα αρχαιολογικό ταξίδι στο Καστελόριζο, στη Σύμη, στη Χάλκη, στην Τήλο και τη Νίσυρο» (9 Δεκεμβρίου 2011 - 23 Απριλίου 2012) επιφυλάσσει πολλές μικρές εκπλήξεις στις πέντε αίθουσές της.
Πρώτος σταθμός είναι το Καστελόριζο, η Μεγίστη όπως το αποκαλούσαν οι αρχαίοι, το μεγαλύτερο νησί του νοτιοανατολικού Αιγαίου, ονομασία που διατηρείται στην απέναντι μικ ρασιατική ακτή (Meyis), ενώ εμείς κρατήσαμε ιπποτική μετονομασία του νησιού από το kastelo roso (κόκκινο κάστρο).
Σημερινά προβλήματα
Με μια λίθινη άγκυρα έτοιμη να σηκωθεί για να σαλπάρει το πλοίο και με φόντο τα παράλια κάθε νησιού βλέπουμε μικρές ιστορίες μέσα από 388 αντικείμενα που συνιστούν ένα μεγάλο αφήγημα από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι σήμερα. Στην τελευταία αίθουσα οι ίδιοι οι κάτοικοι των νησιών μιλούν σε βίντεο για τα προβλήματά τους: λειψυδρία, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, συγκοινωνία, αρχαιοκαπηλία.
Αν δεν σταθεί κανείς στον ωραίο μαρμάρινο κορμό ενός νέου του 4ου αι. π.Χ. και στα 38 επιλεγμένα αντικείμενα, ασφαλώς το βλέμμα του θα κερδίσει το περίφημο χρυσό στεφάνι που έφεραν οι κάτοικοι του Καστελόριζου δώρο στην Αθήνα (στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο) το 1913 ζητώντας την ένωση του νησιού τους με τη μητέρα-πατρίδα.
Πιο κάτω στα ευρήματα της Σύμης προβάλλει ένα ανάγλυφο με τον Ερμή και τις τρεις Νύμφες (123-101 π.Χ.). Αυτό το αντικείμενο απηχεί τη διασπορά των μνημείων μας γιατί αποτελείται από τέσσερα κομμάτια, εκ των οποίων τα τρία βρέθηκαν σε διάφορες ελληνικές συλλογές και το τέταρτο παραμένει στο Μουσείο Ασμόλιαν της Οξφόρδης. Η ταύτισή τους αποτελεί μελέτη της αρχαιολόγου Καλλιόπης Φαρμακίδη. Καλό θα είναι να ρίξει κανείς και μια ματιά στις ενεπίγραφες στήλες που μας φέρνουν στη σημερινή εποχή καθώς αναγράφονται ονόματα χορηγών και πλάι τα ποσά που προφέρουν για την άμυνα του νησιού.
Ενα γαμήλιο δώρο, ένα κεραμικό «επίνητρο» (για το ξάσιμο του μαλλιού) ολοστόλιστο με ζωγραφιές από τη ζωή στον γυναικωνίτη είναι το διαλεκτό αντικείμενο που έστειλε η Χάλκη μαζί με άλλα 64 έργα τέχνης. Ξεχωρίζει ένα αμφιπρόσωπο ρυτό που απεικονίζει τον Σάτυρο και τον Διόνυσο.
Σπάνια μαρμάρινη τράπεζα
Στο κέντρο της αίθουσας της Τήλου προβάλλει μια σπάνια μαρμάρινη τράπεζα προσφορών του 5ου αι. μ.Χ. σε σχήμα πετάλου, όπως και άλλα αρχιτεκτονικά μέλη παλαιοχριστιανικών ναών. Η Τήλος στα 82 εκθέματά της παρουσιάζει μινωικά κύπελλα, μυκηναϊκή κεραμική, τιμητικά ψηφίσματα, αλλά και τα εντυπωσιακά κοσμήματα μιας δέσποινας από τον λεγόμενο «Τάφο των Κοσμημάτων» (βρέθηκαν σε χέρια αρχαιοκαπήλων): ένα χρυσό διάδημα με «Ηράκλειο άμμα» (κόμπο) και Ερωτιδείς, χρυσά κουμπιά, χρυσό δαχτυλίδι, σφραγιδόλιθο από κορναλίνη με τη θεά Τύχη.
Η έκθεση κλείνει με τη «Νισυρία Κόρη», πορτρέτο σε μάρμαρο του 3ου αι. π.Χ. και άλλα 142 αντικείμενα από τη Νίσυρο: αγγεία του 7ου-6ου αι. π.Χ., γυάλινα της Ελληνιστικής εποχής, μια τοιχογραφία με την Αγία Κυριακή, σταυρός λιτανείας, πήλινη ευλογία του Αγίου Μηνά κ.ά.
Το Μουσείο υπόσχεται κάθε δύο ή τρία χρόνια να διοργανώνει σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού, όπως τώρα με την ΚΒ' ΕΠΚΑ και την 4η ΕΒΑ, μια νέα έκθεση με τον ίδιο τίτλο «Αγονη Γραμμή», αλλά με ευρήματα από διαφορετικά μικρά νησιά, ώστε να πραγματοποιηθεί ο «περίπλους» στον νησιωτικό πολιτισμό του Αιγαίου για τον οποίο λίγα γνωρίζουμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου