Να σωθούν και να σώσουν

Οποια ερώτηση κι αν τεθεί σε κομματάνθρωπο, έχει απάντηση που δεν τη γεννάει το δικό του μυαλό και ούτε, φυσικά, την εννοεί στα σοβαρά. Μέσα στο κομματικό του μυαλό υπάρχει, για κάθε πρόβλημα, μια φράση διαρκώς έτοιμη να στομώσει μηχανικά την ερώτηση – χιλιάδες έτοιμες φράσεις μέσα στα κομματικά μυαλά υποκαθιστούν τη σκέψη και προλαβαίνουν την κρίση.

Στην ελλαδική κοινωνία σήμερα μοιάζει να αναπαράγουμε («ανεπαισθήτως», αλλά γενικευμένα) το μοντέλο μυαλού των κομματανθρώπων: το έχουμε καταστήσει μοντέλο στο οποίο αποβλέπει η τηλεθέαση, η εμπορευματοποιημένη «πληροφόρηση». Ετοιμες απαντήσεις για κάθε πρόβλημα, τις εκφέρουμε σαν αυτονόητα δικές μας, αλλά μάς τις έχουν υποβάλει, καραδοκούν έτοιμες στα μυαλά μας, υποκαθιστούν τη σκέψη, προλαβαίνουν την κρίση. Χρόνια τώρα, ακούμε πολιτικούς, δημοσιογράφους, συνδικαλιστές, πανεπιστημιακούς παρακεντέδες της εξουσίας, και ξέρουμε από πριν τι θα απαντήσουν σε κάθε ερώτηση, ποια θα είναι η επόμενη φράση τους. Ξέρουμε ότι την άποψη, γνώμη ή θέση που διατυπώνουν δεν την έχει γεννήσει το δικό τους μυαλό, είναι τεχνητά εμφυτευμένη στον στεγνωμένο τους νου. Το ξέρουμε και όμως αναπαράγουμε το μοντέλο. Ακριβώς όπως νιώθουμε υποχρεωμένοι να είμαστε οπαδοί μιας ποδοσφαιρικής ομάδας ή να παίζουμε δελτίο για το τζακ ποτ. Νοητική ισοπέδωση όλων προς τα κάτω. «Ανεπαισθήτως».

Τα πανεπιστήμια υποτίθενται (εξ ορισμού) τόποι σπουδής και έρευνας, μεθοδικού προβληματισμού, «συστηματικής» αναζήτησης λύσεων. Ψάξτε για την «επιχειρηματολογία» που συνοδεύει την υπεράσπιση του εκφασισμένου «ασύλου» τα τελευταία τριάντα έξι χρόνια. Σπουδάστε τα κείμενα που συνόδευαν, πριν από λίγες μέρες, τις πρυτανικές εκλογές – διακηρύξεις, επαγγελίες, προγράμματα. Παρακολουθείστε «ημερίδες», σε αρμόδιες για την οικονομία σχολές, σχετικά με τη χρεοκοπία σήμερα της χώρας, τη διεθνή ανυποληψία της, την αποσάθρωση της κοινωνικής συνοχής. Αν δεν πέσετε σε σπανιότατη εξαίρεση, θα ψηλαφήσετε, σε κάθε τέτοια ή ανάλογη περίπτωση, την τελμάτωση της σκέψης και της κρίσης στα ιδεολογικά στερεότυπα – κυρίως σε όσα έχουν αποδειχθεί εφόδια καριέρας. Ετοιμες φράσεις υποκαθιστούν μέσα στα μυαλά τον συλλογισμό και προλαβαίνουν το συμπέρασμα.

Η αντιπροσωπευτικότερη εικόνα της ελλαδικής κοινωνίας σήμερα είναι της «διαδήλωσης» ή «πορείας»: Μπροστά η ντουντούκα να υπαγορεύει την κραυγή και πίσω η αργόσυρτη νωχελική αγέλη να την αναμηρυκάζει σαν βέλασμα. Η εικόνα πολυμερίζεται σε κάθε σπιτικό, παραπέμπει στους παραιτημένους από σκέψη και κρίση τηλεθεατές. Η οθόνη υπαγορεύει καταιγισμό νοητικών στερεοτύπων, καλούπια γλώσσας, ύφους, τρόπου συμπεριφοράς. Και ο τηλεθεατής «μεταβολίζει» το αλλότριο και μεθοδευμένο σε «δικό του» και «αυθόρμητο».

Αν ο ολίγιστος πρωθυπουργός μας, αρχηγός σοσιαλιστικού κινήματος και πρόεδρος της σοσιαλιστικής Διεθνούς, μπορούσε, έστω επιδερμικά, να υποψιαστεί ότι ο «socialismus» μεταφράζεται στα ελληνικά «κοινωνισμός» – βγαίνει από το «societas» που σημαίνει «κοινωνία». Και εκτός από κόμμα εξουσίας ή ευκαιρία καριέρας, είναι (ακόμα ίσως) και όραμα - πρόταση τρόπου του βίου. Οραματίζεται - προτείνει ο «κοινωνισμός» να έχει προτεραιότητα στην οργάνωση της συλλογικότητας η προστασία και καλλιέργεια των σχέσεων κοινωνίας, η έγνοια για όλα τα μέλη του κοινωνικού σώματος – όχι η θωράκιση του ατομοκεντρισμού, όχι η προστασία της εγωτικής απληστίας, του κέρδους.

Αν μπορούσε ο πρωθυπουργός να το σκεφτεί από μόνος του αυτό και να το κρίνει, δεν θα θεωρούσε «σωτηρία» της χώρας τη χωρίς τον παραμικρό ενδοιασμό κολόβωση του «κοινωνικού κράτους» για χάρη του διεθνούς χρηματιστηριακού τζόγου. Θα ήξερε ότι οι θεσμοί του «κοινωνικού κράτους» σε μια χώρα και η λειτουργία τους είναι δείκτης πολιτισμού, μέτρο της κατά κεφαλήν καλλιέργειας, της κατακτημένης απόστασης από το κτήνος και τη ζούγκλα. Οταν μάχεσαι για να υπερασπίσεις το «κοινωνικό κράτος», δεν διεκδικείς «δικαιώματα» ούτε προστατεύεις συντεχνίες, όπως κάνει το ΚΚΕ και ο ΣΥΡΙΖΑ. Μάχεσαι για την ανθρωπιά του ανθρώπου, για τη χαρά της ζωής που είναι πάντα καρπός κοινωνίας και σχέσης, άθλημα ανιδιοτέλειας, κατόρθωμα αυθυπέρβασης.

Η έτοιμη απάντηση του κομματανθρώπου είναι: Τι να σου κάνει ο πρωθυπουργός όταν του βάζουν τη θηλιά στον λαιμό, όταν τα εξοντωτικά χρέη που φόρτωσαν στον ελληνικό λαό ο πατέρας του και οι εξίσου ολετήρες διάδοχοί του πρωθυπουργοί, πρέπει αμέσως να εξοφληθούν; Σίγουρα, δεν θα του υποδείξουμε εμείς οι αδαείς τι να κάνει, μόνο να διερωτηθούμε μπορούμε: Γιατί ο περιορισμός των δημοσίων εξόδων έπρεπε να αρχίσει με περικοπές σε μισθούς και συντάξεις και όχι με διάλυση των κρατικών εταιρειών (χιλιάδων) που μπουκώνουν με χρήμα αργόσχολους κομματανθρώπους; ΄Η γιατί όχι με δραστικό περιορισμό των χρυσοπληρωμένων υπουργικών «συμβούλων», με διακοπή επιχορηγήσεων στις αναρίθμητες παρασιτικές δικτυώσεις της κομματικής καμαρίλας; Κατόρθωσε ποτέ να σκεφθεί από μόνος του ο «σοσιαλιστής» πρωθυπουργός ότι η ιδιοτέλεια των καπιταλιστών έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να είναι παραγωγική και κοινωνικά γόνιμη από τη στεγανά εγωκεντρική, άγονη και βάναυσα αντικοινωνική αυθαιρεσία των κομματανθρώπων;

Η δύναμη της πολιτικής, ο επηρεασμός που ασκεί στη σύνολη λειτουργία της κοινωνίας, είναι δίκοπο μαχαίρι:

Ενα φαύλο και ανίκανο πολιτικό σύστημα μπορεί να βυθίσει σε ανήκεστη παρακμή τη συλλογικότητα, όπως και ένας ταλαντούχος ηγέτης ανιδιοτελής μπορεί να αναστήσει, κυριολεκτικά, μια πεθαμένη κοινωνία. Η Ελλάδα είναι σήμερα ένα τέλμα, εφιαλτικός πνιγμός αδιεξόδου. Και οι συντελεστές του ιστορικού αυτού εγκλήματος είναι συγκεκριμένοι, επώνυμοι, δυνάστες του λαϊκού σώματος, ασύδοτοι φεουδάρχες. Δεν έχει νόημα να τιμωρηθούν κάποιοι σαν αποδιοπομπαίοι τράγοι, τίποτα δεν αλλάζει. Θα αλλάξουν όλα, αν πάψουμε να τους εμπιστευόμαστε, να πιστεύουμε ότι είναι πάλι αυτοί που «θα μας βγάλουν από την κρίση»! Σε πείσμα και της στοιχειωδέστερης λογικής. Ωσάν να είναι ποτέ δυνατό ο ναρκομανής να διαχειριστεί τη δίωξη των ναρκωτικών, ο μαστροπός να αστυνομεύσει την εμπορία της σάρκας.

Να τους αμνηστεύσουμε όλους. Αρκεί να πάνε στα σπίτια τους, να απαλλάξουν την κοινωνία από τις «υπηρεσίες» τους. Να συγκαλέσουν Συντακτική Εθνοσυνέλευση για καινούργιο Σύνταγμα, να παραδώσουν σε κυβέρνηση προσωπικοτήτων και να εξαφανιστούν. Να σωθούν και να σώσουν.

Tου Χρηστου Γιανναρα