Επιχειρηματίες στην πολιτική;

Η κάποτε στράτευση στα ελλαδικά κόμματα της δήθεν Αριστεράς είναι σαν την κάποτε θητεία στη θρησκοληψία: Και στις δύο περιπτώσεις σημαδεύονται ανεξίτηλα τόσο η νοο-τροπία όσο και τα συναισθηματικά αντανακλαστικά των κάποτε παγιδευθέντων.

Παράδειγμα (από τα πολλά): Για όποιον θήτευσε στην ελλαδική «Αριστερά» είναι αδιανόητο (αποκλείεται αυτονόητα) να υπάρχει επιχειρηματίας, βιομήχανος, εφοπλιστής ή τραπεζίτης με ειλικρινή ετοιμότητα για κοινωνική προσφορά, διατεθειμένος να υπηρετήσει τα κοινά με ανιδιοτελή φιλοπατρία. Αν διαφανεί στον ορίζοντα πρόσωπο διακεκριμένο στον στίβο της αγοράς που ενδεχομένως θα φιλοδοξούσε ευθύνη διαχείρισης των κοινών (έστω σαν ενδεχόμενο ελάχιστων πιθανοτήτων), ο κάθε τέως της «Αριστεράς» θα μιλήσει αμέσως για «μπερλουσκονισμό».

Δεν υπάρχουν κριτήρια ή επιχειρήματα ικανά να αναχαιτίσουν αυτή τη (συνυφασμένη με τα αντανακλαστικά του «αριστερού») προκατάληψη. Ούτε ο στέρεος λόγος και η τετράγωνη λογική του πιθανού τολμητία ούτε η αστραφτερή ευφυΐα και δημιουργική φαντασία του ούτε η πείρα του, η αποδεδειγμένη ικανότητά του στην οργάνωση, στη διοίκηση, στην ανάπτυξη - κερδοφορία πολύπτυχων επιχειρηματικών οργανισμών. Οσοι θήτευσαν κάποτε στην «Αριστερά» δείχνουν να προτιμάνε αναφανδόν έναν οποιονδήποτε ανίδεο και επηρμένο κομματάνθρωπο σαν διαχειριστή των κοινών, παρά τον δοκιμασμένο ταλαντούχο του επιχειρηματικού στίβου.

Πρόκειται για τη ζωή μας, για το ψωμί μας, για το μέλλον των παιδιών μας. Και προτιμάμε να εμπιστευόμαστε όχι τους έμπειρους και καταξιωμένους στο κοινωνικό συνάθλημα, αλλά ανθρώπους που δεν προσπάθησαν στη ζωή τους ποτέ για τίποτα: κληρονόμησαν δημοφιλές επώνυμο ή προωθήθηκαν από κομματική νεολαία ή συνδικαλιστική συντεχνία σαν πειθήνιοι αφισοκολλητές και κλακαδόροι. Ανθρωποι, πολύ συχνά, απαίδευτοι, εξοργιστικής μετριότητας ή και μικρονοϊκοί, με χιλιοευτελισμένο, ανυπόφορο λόγο, μπορεί και αποδεδειγμένα καταχραστές δημόσιου χρήματος, διασυρμένοι, αλλά γαντζωμένοι στη δημοσιότητα. Τους εμπιστευόμαστε, για να σώσουμε την «πολιτική» (τρομάρα μας) από την απειλή της υποταγής της στις ορέξεις των μεγαλοκεφαλαιούχων!

Σίγουρα, σαν κοινωνική ομάδα ή «τάξη» οι επιχειρηματίες - βιομήχανοι - εφοπλιστές - τραπεζίτες δεν μοιάζει να έχουν κερδίσει την εκτίμηση και συμπάθεια της ελληνικής κοινωνίας. Οπως και στην περίπτωση των ταξιτζήδων ή των γιατρών, οι χαλασμένοι είναι τόσο προκλητικοί στην εκφαύλισή τους που δημιουργούν γενικό κλίμα απέχθειας, αμαυρώνουν τη σύνολη εικόνα της «τάξης» τους στην κοινή γνώμη. Κυρίως ενοχλεί η μισθολογική αδικία που υφίστανται οι απλοί εργατο-υπάλληλοί τους, τα εξοντωτικά ωράρια όσων έχουν ανθρωπινότερους μισθούς, η σπάνις του ενδιαφέροντος των εργοδοτών για τα ανθρώπινα προβλήματα του προσωπικού των επιχειρήσεών τους. Γίνεται απεχθής η προκλητική αναίδεια και αισθητική βαναυσότητα των νεόπλουτων, των κακομαθημένων κανακάρηδων της δεύτερης γενιάς, η ευκολία φυγάδευσης των κερδών της επιχείρησης στο εξωτερικό. Και άλλα ανάλογα.

Δεν είναι της ώρας, αλλά αξίζει κάποτε να διερωτηθούμε σοβαρά, ποια σχέση και ποιες διαφορές έχει ο ρόλος του κεφαλαίου στην ελλαδική κοινωνία με τον ρόλο και τον χαρακτήρα του κεφαλαίου στις δυτικές κοινωνίες. Μοιάζει συχνά να θέλουμε να εξομοιώσουμε, με προκρούστεια λογική, την ελληνική περίπτωση με το δυτικό μοντέλο (όπως πασχίζουμε, ντε και καλά, να ανακαλύψουμε και στο δικό μας παρελθόν όλα τα συμπτώματα του μεσαιωνικού σκοταδισμού της Δύσης: φεουδαρχία και Βατικανό και Ιερή Εξέταση και ό,τι άλλο θα εξασφάλιζε τη διεθνική και διαχρονική εγκυρότητα της μαρξιστικής ιδεολογίας).

Ομως, στην Ελλάδα οι μοναδικές πρώτες ύλες που επέτρεψαν τη δημιουργία μικρών βιομηχανικών μονάδων εκμετάλλευσής τους, κάπως ανθεκτικών στον χρόνο, ήταν ο καπνός και το βαμβάκι. Κάθε άλλη βιομηχανική απόπειρα μάλλον προέκυπτε ως εξέλιξη πετυχημένων βιοτεχνιών, ήταν δηλαδή επίτευγμα τόλμης και ταλέντου αυτοδημιούργητων μικροκεφαλαιούχων. Και κατά κανόνα ο μόχθος και η τόλμη των αυτοδημιούργητων ταλαντούχων δεν φτουράει στον τόπο μας: η δεύτερη κιόλας γενιά ή το πολύ η τρίτη, τα πουλάει όλα για να απολαύσει άμοχθο βίο.

Κοντολογίς, η εικόνα που έχει για τους επιχειρηματίες η ελλαδική «Αριστερά» μοιάζει προϊόν περισσότερο ιδεολογικών στερεοτύπων και λιγότερο ιστορικής εμπειρίας. Τουλάχιστον ώς την εποχή που ο κ. Σημίτης απαιτούσε να «εκσυγχρονιστεί» και ο κουρέας του στη Σίφνο, ήταν δύσκολο να βρει κανείς στην Ελλάδα επιτυχημένο επιχειρηματία που να μην φιλοδοξεί να μιμηθεί, έστω εν σμικρώ, τους άλλοτε «εθνικούς ευεργέτες»: Το τεράστιο πλήθος κοινωφελών ιδρυμάτων και κληροδοτημάτων βεβαιώνει του λόγου το ασφαλές. Αλλο θέμα αν το αυτοκαταστροφικό ελλαδικό κράτος είχε ποτέ την ικανότητα (και το ενδιαφέρον) να αξιοποιήσει αυτή τη διαχυμένη, κατακερματισμένη και τελικά, μάλλον, άγονη γενναιοδωρία.

Τον επιχειρηματικό κόσμο στην Ελλάδα τον διέφθειρε, σχεδόν αποκλειστικά, η κομματοκρατία: πηγή κάθε φαυλότητας, κάθε καθυστέρησης, κάθε συμφοράς του τόπου. Εφεύρε τα χαριστικά δάνεια στις επιχειρήσεις, με αντάλλαγμα αυτές να προσλαμβάνουν ως υπεράριθμους μισθωτούς τους ψηφοφόρους συγκεκριμένου κόμματος ή πολιτευτή. Και όταν ο κομματικός ανταγωνισμός μεταφέρθηκε στο επίπεδο της διαφημιστικής ισχύος (ποιος θα παραπλανήσει πιο έντεχνα τις μάζες), εδραιώθηκε η «διαπλοκή» αετονύχηδων επιχειρηματιών με αδίστακτους κομματανθρώπους: Οι επιχειρηματίες να χρηματοδοτούν τα κόμματα, τα κόμματα να παραδίνουν το κράτος για διαγούμισμα στους επιχειρηματίες – υπερκοστολογημένα δημόσια έργα, μυθώδεις «προμήθειες» από εξυπηρέτηση παραγγελιών του Δημοσίου.

Ακόμα και το ΚΚΕ αρνείται να δεχθεί κοινωνικό έλεγχο της προέλευσης των πόρων του.

Εστω μικρό, αδύναμο, δεν υπάρχει αληθινό αριστερό κόμμα για να καταγγέλλει σαν κύρια πηγή κοινωνικής αδικίας, φαυλότητας, διαφθοράς (και σήμερα χρεοκοπίας) την κατεστημένη κομματοκρατία. Να ζητάει Συντακτική Εθνοσυνέλευση για καινούργιο Σύνταγμα, για αποτίναξη του ζυγού της κομματικής τυραννίας. Ενα τέτοιο αληθινά κοινωνιοκεντρικό κόμμα θα πόνταρε μάλλον στο δυναμικό της αξιοπρέπειας των επιχειρηματιών παρά στην «καλή θέληση» των αποδεδειγμένα αναξιόπιστων κομματανθρώπων. Λάθος;

Αξίζει ένας διάλογος πάνω σε αυτή την πρόταση, κυρίως με τους παγιδευμένους στην προκατάληψη τέως της «Αριστεράς». Σίγουρα, οι διακεκριμένοι στον στίβο της αγοράς είναι, κατά τεκμήριο, εθισμένοι στην ιδιοτέλεια. Αλλά, τουλάχιστον, εθισμένοι στην παραγωγική ιδιοτέλεια, όχι στην ιδιοτέλεια εκβιαστικών απαιτήσεων σίτισης (και πλουτισμού) από τον κρατικό κορβανά. Δεν έχει νόημα να ψάχνουμε για ιεραπόστολους, ανθρώπους με ουσιαστικές φιλοδοξίες και τόλμη ζητάμε. Το ανθρωπολογικό πρόβλημα που θέτουν με οξύτητα τα σπιθαμιαία ηγετικά αναστήματα της κομματοκρατίας σήμερα είναι: γιατί τόση η ανικανότητα (ή αναπηρία τους) να φιλοδοξήσουν, να τολμήσουν.

Tου Χρηστου Γιανναρα